Sai kết cấu – Lỗi thi công khung kèo: Khi nào cần tháo dỡ làm lại?

Trong lĩnh vực xây dựng dân dụng, khung kèo thép đóng vai trò “xương sống” trong kết cấu mái nhà, đặc biệt là các công trình mái ngói, mái tôn, mái dốc. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít trường hợp người dân, chủ đầu tư rơi vào tình huống dở khóc dở cười vì lỗi thi công khung kèo: mái bị võng, nghiêng lệch, rỉ sét, thậm chí phải tháo dỡ toàn bộ để làm lại từ đầu.

Vậy những lỗi nào trong thi công khung kèo có thể chấp nhận được và khắc phục được? Còn trường hợp nào bắt buộc phải tháo dỡ toàn bộ hệ mái? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết từ góc nhìn kỹ thuật để giúp bạn nhận diện và xử lý hiệu quả.

Khung kèo là gì và vai trò trong kết cấu mái?

Khung kèo là hệ giàn chịu lực, được lắp ghép từ thép hộp, thép C, Z hoặc các cấu kiện nhẹ để tạo hình cho mái nhà. Chức năng chính:

• Chịu tải trọng mái: bao gồm trọng lượng mái ngói, tôn, gió, mưa, bão.

• Phân phối lực xuống hệ tường hoặc cột.

• Tạo hình thẩm mỹ cho phần mái nhà.

Nếu khung kèo bị sai kết cấu hoặc thi công sai kỹ thuật, toàn bộ hệ mái có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, gây mất an toàn, thấm dột và chi phí sửa chữa lớn về sau.

5 lỗi thi công khung kèo phổ biến nhất hiện nay

Dưới đây là những lỗi thi công khung kèo thường gặp trong các công trình dân dụng và nhà xưởng:

Sai bản vẽ thiết kế hoặc không có bản vẽ

Đây là lỗi cực kỳ nghiêm trọng nhưng lại phổ biến ở các công trình nhỏ lẻ, tự phát:

• Không có bản vẽ kết cấu.

• Bản vẽ không đúng tiêu chuẩn hoặc không phù hợp với tải trọng thực tế (ví dụ: chọn sai độ dốc mái, khoảng cách kèo).

• Thay đổi vật liệu thi công so với thiết kế ban đầu mà không tính toán lại.

Hệ quả: sai số tích lũy, tải trọng không phân bổ đều dẫn đến cong, võng, sập mái.

Liên kết kém hoặc sai kỹ thuật hàn/bắt vít

Liên kết giữa các thanh thép là yếu tố cực kỳ quan trọng. Các lỗi thường gặp:

• Hàn nguội, hàn chồng méo.

• Bắt vít sai vị trí hoặc thiếu vít.

• Sử dụng bulong, bản mã sai tiêu chuẩn.

Hậu quả: khung kèo rung lắc khi có gió lớn, dễ bung mối nối, mất ổn định toàn bộ mái.

Sai khoảng cách kèo, xà gồ hoặc đòn tay

Khoảng cách giữa các bộ phận như kèo – xà gồ – đòn tay cần đúng chuẩn để đảm bảo phân bổ tải đều:

• Kèo cách nhau quá xa khiến đòn tay võng.

• Xà gồ không đủ số lượng khiến ngói không bám chắc.

• Lắp sai thứ tự khiến lực truyền sai hướng.

Kết quả: mái ngói dễ bị trượt, cong, hoặc võng xuống trông rất mất thẩm mỹ.

Không xử lý chống rỉ hoặc sai loại sơn bảo vệ

Thép nếu không được sơn lót chống rỉ kỹ càng sẽ nhanh chóng bị ăn mòn dưới tác động của thời tiết:

• Sử dụng sơn dầu kém chất lượng.

• Không vệ sinh bề mặt trước khi sơn.

• Thi công sơn khi ẩm ướt, bụi bẩn.

Hệ quả: thép rỉ từ bên trong, dẫn đến yếu dần, giảm tuổi thọ mái chỉ còn 3–5 năm thay vì 20–30 năm như tiêu chuẩn.

Thi công cẩu thả, thiếu kiểm soát độ chính xác

Đây là lỗi do con người, thường gặp ở các đội thợ thiếu chuyên môn:

• Lắp đặt nghiêng, không cân bằng.

• Không kiểm tra cao độ, độ dốc mái.

• Không kiểm tra độ siết vít, độ võng sau thi công.

Dấu hiệu: mái nghiêng, nước chảy không đúng hướng, ngói bị xô lệch hoặc tuột khi có gió.

Khi nào cần tháo dỡ toàn bộ khung kèo để làm lại?

Không phải lỗi nào cũng cần tháo dỡ, nhưng có những trường hợp bắt buộc phải làm lại từ đầu để đảm bảo an toàn:

Kết cấu sai toàn bộ (sai bản vẽ, sai vật liệu)

Nếu kết cấu ban đầu không được tính toán chính xác, việc vá víu hay “chữa cháy” chỉ là giải pháp tạm thời. Trong trường hợp này, cần:

• Dỡ toàn bộ khung kèo.

• Thiết kế lại bản vẽ kết cấu chuẩn.

• Sử dụng thép phù hợp tải trọng mái ngói.

Đã có dấu hiệu võng mạnh, rung lắc nguy hiểm

Dù thi công đúng nhưng vật liệu kém chất lượng hoặc do sai số thi công tích lũy cũng có thể khiến mái:

• Bị võng >5cm ở nhịp kèo.

• Rung khi có gió.

• Kêu cót két hoặc biến dạng sau vài tháng sử dụng.

Đây là dấu hiệu báo động cần tháo ra để tránh sập mái, nhất là ở khu vực có gió bão.

Rỉ sét ăn mòn toàn diện

Nếu toàn bộ hệ khung đã bị oxy hóa nghiêm trọng sau 1–3 năm do sơn kém hoặc không xử lý, dù kết cấu vẫn còn chắc chắn thì tuổi thọ mái đã giảm đáng kể.

Giải pháp lâu dài: tháo dỡ – xử lý lại nền thép – sơn đúng chuẩn hoặc thay mới bằng loại thép chống gỉ cao cấp hơn.

Ngói mái bị trượt nhiều lần, không giữ được vị trí

Lỗi này chứng tỏ hệ đòn tay và thanh lito không đúng vị trí hoặc bị võng. Nếu sửa nhiều lần vẫn tái diễn, phải tháo mái để làm lại từ khung.

Các dấu hiệu cảnh báo khung kèo có vấn đề

Không cần chờ đến lúc mái sập mới hành động. Sau đây là các dấu hiệu cho thấy bạn nên kiểm tra lại hệ khung kèo ngay:

Làm gì khi phát hiện lỗi thi công khung kèo?

Khi phát hiện các lỗi kể trên, bạn cần tiến hành kiểm tra tổng thể theo quy trình sau:

Bước 1: Gọi đơn vị chuyên về kết cấu mái kiểm định

Không nên nhờ thợ cũ kiểm tra vì họ có thể né tránh trách nhiệm. Cần đơn vị độc lập có chuyên môn để:

• Đo độ võng.

• Kiểm tra liên kết.

• Đánh giá độ bền vật liệu.

Bước 2: So sánh hiện trạng với bản vẽ thiết kế (nếu có)

Nếu không có bản vẽ, cần thiết kế lại và đối chiếu để biết sai ở đâu: kết cấu, vật liệu hay thi công.

Bước 3: Lập phương án sửa chữa hoặc tháo dỡ

Nếu lỗi nhỏ: chỉ cần gia cố, siết lại vít, thay thanh yếu.

Nếu lỗi lớn: bắt buộc phải tháo mái, dỡ khung kèo làm lại.

Bước 4: Thi công lại đúng kỹ thuật, theo tiêu chuẩn

Nên chọn đơn vị có kinh nghiệm thi công mái ngói khung kèo thép, có hồ sơ năng lực rõ ràng.

👉 Tham khảo giá khung kèo mái ngói và các gói thi công trọn gói tại Mái Nhà Việt Anh để có phương án phù hợp với ngân sách và nhu cầu.

Làm sao để tránh lỗi thi công khung kèo ngay từ đầu?

• Có bản vẽ thiết kế rõ ràng

Không thi công theo cảm tính. Phải có bản vẽ tính toán tải trọng, độ dốc, số lượng thanh thép cần dùng.

• Chọn vật liệu đạt chuẩn

Nên dùng thép mạ hợp kim nhôm kẽm, chịu lực tốt, chống rỉ cao. Không dùng thép cũ, thép trôi nổi.

• Thuê đơn vị thi công chuyên nghiệp

Nên chọn nhà thầu chuyên làm mái – khung kèo, không nên giao cho đội thợ xây.

• Giám sát kỹ trong suốt quá trình thi công

Kiểm tra từng bước: hàn, bắt vít, sơn chống rỉ, khoảng cách kèo. Có nhật ký thi công đầy đủ.

Kết luận

Lỗi thi công khung kèo không chỉ làm mất thẩm mỹ mà còn gây nguy cơ sập mái, rò rỉ nước và giảm tuổi thọ công trình. Việc phát hiện sớm và xử lý đúng cách là rất cần thiết. Đặc biệt, trong những trường hợp sai kết cấu nghiêm trọng, việc tháo dỡ và làm lại là giải pháp tối ưu để đảm bảo an toàn và tiết kiệm chi phí về lâu dài.