Tại sao giá thép biến động mạnh? Chuyên gia giải thích!

5/5 - (1 bình chọn)

Thép là vật liệu chiến lược trong ngành xây dựng — từ nhà dân dụng, nhà xưởng, cầu đường cho đến hạ tầng quốc gia. Khi giá thép tăng hay giảm bất thường, toàn bộ chi phí xây dựng đều bị ảnh hưởng theo. Vì vậy, hiểu tại sao giá thép biến động mạnh là điều mà mọi chủ đầu tư, nhà thầu hay người kinh doanh vật liệu xây dựng nên quan tâm.

Trong những năm gần đây, thị trường thép tại Việt Nam liên tục có những “cơn sóng” lớn:

Năm 2021–2022, giá thép tăng kỷ lục do nhu cầu phục hồi sau COVID.
Năm 2023, giá giảm sâu vì thị trường bất động sản trầm lắng.
Đến năm 2024–2025, giá lại nhấp nhổm tăng do chi phí nguyên liệu, thuế nhập khẩu và biến động kinh tế toàn cầu.

Vậy đâu là nguyên nhân khiến giá thép thay đổi mạnh như vậy? Hãy cùng phân tích chi tiết dưới góc nhìn chuyên gia!

Chi phí đầu vào – “gốc rễ” của mọi biến động giá thép

Quặng sắt, than cốc – yếu tố chi phối toàn cầu

Sản xuất thép phụ thuộc nhiều vào quặng sắt và than cốc. Khi giá hai nguyên liệu này tăng, chi phí sản xuất thép cũng tăng tương ứng. Ví dụ: khi các mỏ quặng lớn ở Úc hoặc Brazil giảm sản lượng, hoặc chi phí vận chuyển tăng do giá nhiên liệu leo thang, thì giá thép toàn cầu lập tức bị đẩy lên. Ngược lại, khi nguồn cung dồi dào hoặc nhu cầu toàn cầu giảm, giá quặng sắt giảm khiến giá thép thành phẩm cũng hạ nhiệt.

Giá điện, khí đốt, dầu vận chuyển

Thép là ngành tiêu thụ năng lượng khổng lồ. Mỗi tấn thép sản xuất cần hàng trăm kWh điện, cộng thêm khí đốt và nhiên liệu để vận hành lò luyện.
Vì vậy, khi giá điện, dầu diesel hoặc khí đốt tăng, chi phí đầu vào tăng mạnh – kéo theo giá bán thép trên thị trường nhảy vọt.

Nguyên liệu phụ – thép phế liệu, hóa chất luyện kim

Ngoài quặng sắt, nhiều nhà máy dùng phế liệu thép tái chế làm nguyên liệu. Khi nhu cầu tái chế tăng (nhất là ở Mỹ, Nhật, EU), giá phế liệu bị đẩy cao – ảnh hưởng trực tiếp đến giá thép tại Việt Nam.

Cung – cầu thị trường: “trái tim” của biến động giá

Khi cầu tăng mà cung chưa kịp đáp ứng

Mỗi khi kinh tế phục hồi hoặc có chính sách kích cầu xây dựng, nhu cầu thép thường tăng đột biến. Ví dụ: năm 2021, khi Việt Nam đẩy mạnh đầu tư công và hàng loạt khu công nghiệp mới được khởi công, cầu thép tăng 20–30% khiến giá thép trong nước “bốc đầu”.

Khi cầu giảm, hàng tồn tăng

Ngược lại, trong thời kỳ thị trường bất động sản chững lại (như giai đoạn 2023), các dự án tạm hoãn, doanh nghiệp cắt giảm đầu tư, khiến thép bị dư cung. Khi hàng tồn kho lớn mà sức mua yếu, giá buộc phải giảm sâu để giải phóng hàng – tạo ra “cơn sóng giảm” kéo dài.

Ảnh hưởng của xuất nhập khẩu thép

Thị trường thép Việt Nam chịu ảnh hưởng mạnh từ nguồn thép nhập khẩu (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản). Khi giá thép quốc tế tăng, doanh nghiệp nhập khẩu phải điều chỉnh giá bán trong nước. Ngược lại, khi Trung Quốc dư cung và đẩy mạnh xuất khẩu, thép giá rẻ tràn vào Việt Nam – làm giá thép nội địa giảm.

Chính sách thương mại & thuế nhập khẩu: “đòn bẩy” khiến giá thép bật mạnh

Biện pháp chống bán phá giá

Để bảo vệ sản xuất trong nước, Việt Nam thường áp thuế chống bán phá giá với thép nhập khẩu. Ví dụ: từ tháng 4/2025, Việt Nam tạm thời áp thuế 16–37% với thép mạ nhập từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Việc này khiến giá thép trong nước tăng do thép ngoại nhập đắt hơn.

Thuế nhập khẩu và rào cản thương mại

Nếu nhà nước giảm thuế nhập khẩu, thép ngoại rẻ hơn sẽ làm giá nội địa giảm. Nhưng khi tăng thuế hoặc siết nhập khẩu, giá nội địa tăng mạnh do nguồn cung hạn chế. Những thay đổi chính sách này thường tạo ra các “đợt sóng giá ngắn hạn” chỉ trong vài tuần.

Tâm lý thị trường và yếu tố tài chính

Tồn kho và “hiệu ứng găm hàng”

Khi tin đồn giá thép sắp tăng, các nhà thầu và đại lý thường mua vào tích trữ – đẩy cầu ảo tăng vọt. Sau đó, khi nhu cầu thật không tăng kịp, họ lại xả hàng khiến giá rơi nhanh. Đây là hiện tượng rất phổ biến trên thị trường thép Việt Nam, góp phần tạo nên các “đợt sóng” giá ngắn hạn.

Biến động tỷ giá USD/VND

Do Việt Nam vẫn nhập khẩu phần lớn thép, nên tỷ giá ngoại tệ ảnh hưởng trực tiếp đến giá thép.

USD tăng → thép nhập khẩu đắt hơn → giá bán trong nước tăng.

USD giảm → thép nhập khẩu rẻ hơn → giá bán có thể giảm nhẹ.

Lãi suất và chi phí vốn

Khi lãi suất ngân hàng cao, doanh nghiệp phải chi nhiều hơn cho vốn lưu động, dẫn đến tăng giá bán để bù chi phí. Ngược lại, lãi suất thấp giúp ổn định giá thép và kích thích thị trường xây dựng.

Đặc thù tại Việt Nam: Vì sao giá thép nội địa “nhạy cảm” hơn?

Phụ thuộc nhiều vào nguồn nhập khẩu

Dù Việt Nam có các “ông lớn” như Hòa Phát, Formosa, Pomina…, nhưng vẫn phải nhập khẩu thép cán nóng (HRC), thép mạ, thép đặc chủng. Điều này khiến giá thép trong nước phụ thuộc chặt chẽ vào biến động quốc tế.

Hạ tầng vận tải và chi phí logistics cao

Chi phí vận chuyển thép từ nhà máy đến công trình (đặc biệt ở vùng miền Trung, Tây Nguyên) khá cao do hạ tầng logistics chưa đồng bộ. Khi giá xăng dầu hoặc phí cầu đường tăng, giá thép đến tay người tiêu dùng cũng tăng theo.

Chính sách môi trường và chi phí sản xuất xanh

Ngành thép ngày càng phải đầu tư công nghệ giảm phát thải CO₂, xử lý chất thải và tiết kiệm năng lượng. Đây là chi phí lớn khiến giá thép nội địa có xu hướng tăng trong trung và dài hạn.

Dự báo xu hướng giá thép 2025–2026

Theo phân tích của các tổ chức ngành thép quốc tế:

Quý 4/2025: Giá thép vẫn duy trì xu hướng dao động nhẹ do nhu cầu xây dựng dân dụng phục hồi.
Năm 2026: Khi các dự án hạ tầng quốc gia và đô thị vệ tinh triển khai mạnh, giá thép có thể tăng 5–10% so với trung bình năm 2024.
Tuy nhiên, nếu Trung Quốc tiếp tục xuất khẩu thép giá rẻ, Việt Nam có thể chứng kiến đợt điều chỉnh giảm ngắn hạn.

Nhìn chung, giai đoạn 2025–2026 sẽ là thời kỳ giá thép “dao động biên độ rộng”, đòi hỏi các doanh nghiệp phải chủ động quản trị rủi ro giá.

Giải pháp giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng ứng phó khi giá thép biến động mạnh

Ký hợp đồng linh hoạt – có điều khoản điều chỉnh giá theo biến động thị trường.
Mua thép theo tiến độ thực tế, tránh đầu cơ tích trữ quá mức.
Đa dạng nhà cung cấp – không phụ thuộc vào 1–2 nguồn chính.
Theo dõi chính sách thương mại và thuế nhập khẩu để dự báo xu hướng.
Tối ưu chi phí thi công bằng việc chọn thi công trọn gói, giúp cố định giá từ đầu.

Hiểu đúng nguyên nhân để ra quyết định đúng thời điểm

Tóm lại, tại sao giá thép biến động mạnh? Bởi đó là tổng hòa của nhiều yếu tố:

Biến động nguyên liệu đầu vào (quặng, than, năng lượng).
Thay đổi cung – cầu trong và ngoài nước.
Chính sách thương mại, thuế, và yếu tố tâm lý thị trường.

Hiểu rõ các nguyên nhân này giúp bạn không “hoang mang” khi thấy giá thép tăng – giảm thất thường, đồng thời chọn được thời điểm mua – bán – thi công hợp lý nhất.

👉 Nếu bạn đang tìm giải pháp tiết kiệm chi phí và ổn định giá vật liệu, hãy tham khảo giá lợp mái ngói trọn gói tại Mai Nhà Việt Anh – đơn vị thi công uy tín giúp bạn kiểm soát chi phí thép, ngói và khung kèo ngay từ đầu, không lo biến động giá thị trường.